Xã Thái Tân

Gốm Chu Đậu - tinh hoa văn hóa Việt Nam - đã có lịch sử hàng trăm năm rực rỡ, với dấu ấn đặc biệt của bà tổ nghề Bùi Thị Hý, người phụ nữ tài hoa thế kỷ XV. Từ nền tảng truyền thống ấy, hôm nay, những nữ nghệ nhân đất Cảng tiếp tục viết tiếp câu chuyện di sản, góp phần đưa gốm Chu Đậu tỏa sáng trong đời sống hiện đại và vươn ra thế giới.

Dấu ấn bà tổ nghề - minh chứng từ thế kỷ XV

Trong lịch sử, bà Bùi Thị Hý được tôn vinh là bà tổ nghề gốm Chu Đậu. Bà là người phụ nữ tài hoa, dám ghi tên mình trên tác phẩm gốm - một hành động hiếm thấy ở thời phong kiến. Trên chiếc bình gốm hoa lam hiện lưu giữ tại Bảo tàng Topkapi (Thổ Nhĩ Kỳ) vẫn còn khắc dòng chữ: “Thái Hòa bát niên, Nam Sách châu, Bùi Thị Hý bút” - (Năm Thái Hòa thứ 8 - 1450, châu Nam Sách, Bùi Thị Hý viết). Đây được coi là chữ ký nghệ nhân đầu tiên của phụ nữ Việt Nam, khẳng định vai trò sáng tạo và bản lĩnh của người phụ nữ trong việc giữ gìn, phát triển nghề truyền thống. Từ dấu ấn của bà Bùi Thị Hý, gốm Chu Đậu đã trở thành niềm tự hào văn hóa dân tộc, lan tỏa khắp năm châu, được đánh giá ngang tầm với các dòng gốm nổi tiếng của Trung Quốc, Nhật Bản, Ba Tư.

Sự hồi sinh mạnh mẽ của gốm Chu Đậu

Sau nhiều thế kỷ thăng trầm, đến năm 2003, gốm Chu Đậu chính thức được phục dựng và phát triển mạnh mẽ nhờ sự quan tâm của các cấp chính quyền, sự đồng hành của doanh nghiệp và đặc biệt là tâm huyết của những người thợ lành nghề. Hiện nay, Công ty Cổ phần Gốm Chu Đậu có 230 công nhân, trong đó nữ lao động chiếm tới 145 người (63%). Điều đặc biệt đáng trân trọng, trong tổng số 39 nghệ nhân làng nghề, có tới 23 nữ nghệ nhân. Đây là con số tự hào, thể hiện rõ vai trò, vị thế và sự đóng góp bền bỉ của phụ nữ trong việc khẳng định thương hiệu gốm Chu Đậu hôm nay.

Nghệ nhân Trần Thị Ngàn - người giữ lửa từ những ngày đầu

Trong số các nghệ nhân tiêu biểu, chị Trần Thị Ngàn, sinh năm 1983, được xem là tấm gương sáng. Chị thuộc thế hệ công nhân đầu tiên khi gốm Chu Đậu bắt đầu phục dựng. Yêu nghề, tích cực học hỏi, gắn bó hết mình, chị nhanh chóng khẳng định tay nghề và được tín nhiệm bầu làm tổ trưởng sản xuất. Năm 2014, chị được phong tặng danh hiệu nghệ nhân làng nghề, trở thành niềm tự hào của tập thể công ty. Không dừng lại ở đó, chị còn tích cực truyền nghề, chia sẻ kinh nghiệm để đồng nghiệp, nhất là lao động nữ trẻ, nâng cao tay nghề. Chị Ngàn tâm sự: “Mỗi sản phẩm gốm là kết tinh của tâm huyết và tình yêu. Tôi mong lớp trẻ sẽ tiếp nối, để hồn gốm Chu Đậu mãi được lưu truyền và phát triển”.

Nữ nghệ nhân trẻ Nguyễn Thị Hiển - minh chứng của nghị lực

Tiếp nối thế hệ đi trước, nghệ nhân Nguyễn Thị Hiển là một gương mặt trẻ đầy triển vọng. Quê ở Bắc Giang, năm 2006 chị về làm dâu xã Thái Tân. Bắt đầu chỉ là một người học việc, bằng tinh thần ham học hỏi và đôi bàn tay khéo léo, chị đã tiến bộ nhanh chóng. Cuối năm 2024, chị vinh dự được công nhận danh hiệu nghệ nhân làng nghề. Với chị, đó không chỉ là phần thưởng xứng đáng cho sự nỗ lực, mà còn là minh chứng sống động rằng bất kỳ ai, nếu có tình yêu và sự kiên trì, đều có thể góp phần giữ gìn, phát huy giá trị nghề truyền thống.

Sự quan tâm - động lực cho phụ nữ vươn lên

Theo ông Trần Văn Thăng - Trưởng phòng Hành chính Tổng hợp Công ty Cổ phần Gốm Chu Đậu: “Ban lãnh đạo và Công đoàn Công ty luôn quan tâm, tạo điều kiện để chị em nâng cao tay nghề, đồng thời chăm lo chu đáo các chế độ, chính sách cho lao động nữ. Các hoạt động nhân ngày 8/3, 20/10 được tổ chức đều đặn nhằm tôn vinh chị em, tạo động lực để họ thêm gắn bó và cống hiến”. Nhờ sự đồng hành ấy, các nữ nghệ nhân không chỉ làm tốt công việc chuyên môn mà còn tích cực tham gia các phong trào văn hóa, văn nghệ, dân vũ, thể thao tại địa phương, trở thành hạt nhân lan tỏa tinh thần gắn kết cộng đồng.

Khẳng định vai trò phụ nữ trong thời đại mới

Từ dấu ấn của bà tổ nghề Bùi Thị Hý đến những nữ nghệ nhân hôm nay, có thể thấy rõ sự tiếp nối bền bỉ qua nhiều thế hệ phụ nữ. Nếu như bà Hý là minh chứng cho tài năng và vị thế của phụ nữ Việt trong lịch sử, thì chị Trần Thị Ngàn, chị Nguyễn Thị Hiển và 21 nữ nghệ nhân khác lại là hiện thân của khát vọng cống hiến, sáng tạo trong thời kỳ hội nhập.

Họ đang gìn giữ tinh hoa, đồng thời đổi mới để gốm Chu Đậu không chỉ là sản phẩm văn hóa truyền thống mà còn là hàng hóa có giá trị kinh tế, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Đây chính là minh chứng thuyết phục về vai trò quan trọng của phụ nữ trong phát triển kinh tế - văn hóa, góp phần xây dựng thành phố Hải Phòng giàu đẹp, văn minh.

Trong muôn sắc hương của phong trào phụ nữ Hải Phòng, những nữ nghệ nhân gốm Chu Đậu là những đóa hoa đặc biệt. Họ kết tinh truyền thống và hiện đại, khéo léo và sáng tạo, thầm lặng nhưng bền bỉ. Từ bà tổ nghề Bùi Thị Hý ở thế kỷ XV đến thế hệ nghệ nhân hôm nay, mạch nguồn ấy chưa bao giờ ngừng chảy. Các chị xứng đáng là những “đóa hoa đằm thắm đất Cảng”, góp phần tô thắm hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong thời đại mới - năng động, sáng tạo, bản lĩnh và giàu khát vọng cống hiến./.

NHƯ HUẾ